- Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΟΥΛΙΩΝΗ
Η οριστική ρήξη των σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας, λόγω της σύγκρουσης στη Λωρίδα της Γάζας, έβαλε τέλος στα σενάρια που προσεκτικά διέρρεαν τουρκικές και ισραηλινές πηγές για το ενδεχόμενο μεταφοράς φυσικού αερίου από τα ισραηλινά κοιτάσματα μέχρι την Τουρκία. Το εγχείρημα από οικονομικής πλευράς ήταν πιο συμφέρον, αλλά προσέκρουε στη γεωπολιτική συνθήκη ότι ο αγωγός θα περνούσε από την κυπριακή ΑΟΖ, αναγκάζοντας την Τουρκία σε «οδυνηρούς» συμβιβασμούς. Η τρομοκρατική ενέργεια της Χαμάς έβγαλε την Άγκυρα από τη δύσκολη θέση.
Ο EatMed, λοιπόν, επανέρχεται δυναμικά στο τραπέζι, ορίζοντας εκ νέου την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης. Ήδη την περασμένη εβδομάδα η ιταλική ΕΝΙ, η οποία διενεργεί έρευνες στο τεμάχιο 6 της κυπριακής ΑΟΖ από κοινού με τη γαλλική Total, ανακοίνωσε ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι τον Ιανουάριο θα είναι δυνατή η αξιοποίηση του κοιτάσματος.
Παραμένει, όμως, το ερώτημα κατά πόσο είναι εφικτό το εγχείρημα της κατασκευής ενός αγωγού μήκους 1.872 χλμ. Πρόκειται για ένα έργο με ιδιαίτερες κατασκευαστικές προκλήσεις. Τα 1.335 χλμ. του αγωγού συνιστούν το υποθαλάσσιο τμήμα (το βάθος πόντισης θα φθάσει τα 3.000 μ. σε ορισμένα σημεία του βυθού της Ανατολικής Μεσογείου) και τα υπόλοιπα 537 χλμ. το χερσαίο τμήμα. Η δυναμική τού αγωγού θα αγγίξει τα 20 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου με το τελικό κόστος κατασκευής του να εκτιμάται στα 6 δισ. ευρώ.
Oι ΗΠΑ είχαν αφήσει να εννοηθεί ότι καμία λύση στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης δεν είναι αποδεκτή, εάν δεν συμμετέχει και η Τουρκία. Γνωρίζοντας τις αντιδράσεις, τόσο της Ελλάδας, όσο και του Ισραήλ, το 2022 η Ουάσιγκτον απέσυρε επίσημα το ενδιαφέρον της για τον αγωγό. Φυσικά, ένα τέτοιο έργο θα άφηνε εκτός και τις αμερικανικές εταιρείες που μεταφέρουν LNG από την Αν. Μεσόγειο. Ακόμη, βέβαια, δεν ξέρουμε, εάν οι ΗΠΑ επιθυμούν την οριστική αναβίωση του EastMed, παρά τη συμπεριφορά της Τουρκίας και τη διαφαινόμενη διάρρηξη των σχέσεών της με το Ισραήλ.
Μία κρίσιμη λεπτομέρεια είνα ότι στην Αθήνα το 2020, υπεγράφη από την Ελλάδα, Ισραήλ και Κυπριακή Δημοκρατία η συμφωνία EastMed και ενετάχθη στον προϋπολογισμό των ΗΠΑ με την ονομασία EastMed Act, η οποία επικυρώθηκε από τον τότε πρόεδρο Τραμπ. Η κυβέρνηση, όμως, των Δημοκρατικών με τον νυν πρόεδρο Μπάιντεν ήθελε πάση θυσία τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα. Ακόμη και τώρα, με τον ρωσοουκρανικό πόλεμο να μαίνεται και την ανάγκη απεξάρτησης της Ευρώπης από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες και την Τουρία να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τη Δύση, η Ουάσιγκτον είναι διστακτική να στηρίξει μια λύση ενεργειακής απεξάρτησης από τα κοιτάσματα της Ν.Α. Μεσόγειου, χωρίς τη συμμετοχή της Τουρκίας.
Είναι κατανοητό ότι οι ΗΠΑ θα πάρουν τις οριστικές τους αποφάσεις μετά τις προεδρικές εκλογές το 2024 και όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις η νίκη των Ρεμπουμπλικανών θεωρείται δεδομένη. Τότε θα αποκρυσταλλωθεί η θέση των ΗΠΑ για την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή.
